Chiny zagrożeniem dla Europy: Jak chronić przemysł?

W 2019 r. Chiny stały się największym na świecie dostawcą patentów, wyprzedzając USA i Japonię. Strategiczne inicjatywy chińskiego rządu, takie jak "Made in China 2025" czy plan rozwoju sztucznej inteligencji do 2030 r., pokazują ciągłe zaangażowanie Chin w innowacje i wzrost technologiczny. Co więcej, Nowy Jedwabny Szlak, zaprojektowany w celu gospodarczego połączenia Chin z Europą poprzez połączenie Azji Środkowej rozległą siecią korytarzy drogowych, kolejowych i morskich, zwiększy eksport tego kraju i pomoże mu znaleźć nowe rynki.

Chińskie zagrożenie dla UE

W obliczu rosnącej konkurencji Europa stoi przed szeregiem wyzwań. W perspektywie krótkoterminowej, spadające ceny towarów wytwarzanych w Chinach, napędzane przez nadwyżkę mocy produkcyjnych w przemyśle i ogromne inwestycje, wywierają presję na europejskie przedsiębiorstwa. W szczególności sektor energii słonecznej wymaga środków nadzwyczajnych w celu zwalczania importu chińskich paneli po zaniżonych cenach. Rynkowy charakter chińskiego przemysłu może zatem zmniejszyć udział w rynku europejskich produktów, zwłaszcza w kluczowych sektorach energii odnawialnej i pojazdów elektrycznych, sztucznej inteligencji i biotechnologii. W obliczu tego zagrożenia Europa nie zawahała się wszcząć dochodzenia w sprawie chińskich subsydiów eksportowych na akumulatorowe pojazdy elektryczne (BEV) w 2023 roku. Według chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych takie środki są "czysto protekcjonistyczne".

Zrównoważony przemysł UE

Aby chronić i rozwijać swój przemysł, Europa chce intensywnie inwestować w badania, innowacje i rozwój zaawansowanych technologii. Mając to na uwadze, Rada Europejska i Parlament Europejski osiągnęły niedawno wstępne porozumienie w sprawie rozporządzenia dotyczącego przemysłu "zerowego". Rozporządzenie to ma na celu zachęcenie do produkcji w Europie technologii niskoemisyjnych niezbędnych do osiągnięcia celów klimatycznych UE. Celem jest pokrycie 40% potrzeb Unii w zakresie wdrażania technologii produkowanych na jej terytorium do 2030 roku. Aby osiągnąć ten cel, rozporządzenie przewiduje uproszczone ramy regulacyjne i ma na celu zaoferowanie inwestorom elastycznych i bezpiecznych warunków. Projekty uznane za posiadające najwyższy potencjał dekarbonizacji otrzymają przyspieszone procedury przyznawania pozwoleń na budowę lub rozbudowę.

Nowy pakiet bezpieczeństwa ekonomicznego

Pod koniec stycznia 2024 r. Komisja Europejska przyjęła również pakiet bezpieczeństwa gospodarczego zgodny z Europejską Strategią Bezpieczeństwa Gospodarczego przedstawioną w czerwcu 2023 r. Chociaż pakiet był krytykowany za zbyt ogólnikowy, wywołał silną reakcję Chin. Rzecznik Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wang Wenbin wezwał Europę, aby nie przyjmowała środków "antyglobalizacyjnych". Są ku temu dobre powody - pakiet ma na celu filtrowanie inwestycji zagranicznych w kluczowe wrażliwe technologie, takie jak sztuczna inteligencja, zaawansowane półprzewodniki, przemysł kwantowy i biotechnologia. Pakiet ma również na celu lepszą identyfikację potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa związanych z inwestycjami opuszczającymi UE.

W kontekście zwiększonych napięć geopolitycznych, UE zamierza również poprawić kontrolę eksportu towarów podwójnego zastosowania - cywilnych i wojskowych. Przepisy wzywają również Radę Europejską do zalecenia konkretnych środków w celu "wzmocnienia bezpieczeństwa badań" w całej Unii. Podczas gdy Chiny intensyfikują swoje partnerstwa, Europa zamierza również wzmocnić współpracę międzynarodową, partnerstwa strategiczne i międzynarodowe umowy handlowe z jak największą liczbą krajów.

Wreszcie, Europa pracuje nad rozporządzeniem, które zakazałoby wprowadzania na rynek UE produktów wytwarzanych przy użyciu pracy przymusowej. Według Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) około 27,6 mln osób jest zmuszanych do pracy wbrew swojej woli, w tym 15,1 mln w regionie Azji i Pacyfiku. Rada przyjęła swoje stanowisko 24 stycznia. Posłowie mają nadzieję, że rozporządzenie w sprawie produktów wytwarzanych przy użyciu pracy przymusowej zostanie przyjęte przed wyborami europejskimi w czerwcu.

Zależność UE

John Seaman, ekspert ds. geopolityki zasobów energetycznych we Francuskim Instytucie Stosunków Międzynarodowych (IFRI), zwraca uwagę na specyfikę obecnego kontekstu geopolitycznego Europy. Zauważa, że w miarę jak UE zbliża się do poważnych zmian strukturalnych, w tym przejścia na zrównoważony rozwój i zielone technologie, zależność regionu od innych krajów i ich zasobów staje się coraz bardziej namacalna. Problem polega na tym, że kraje te mogą wykorzystać tę zależność jako środek nacisku na UE w kontekście globalnych problemów i konfliktów.

Europa jest silnie uzależniona od innych krajów w zakresie surowców, które są wykorzystywane do produkcji szeregu towarów o kluczowym znaczeniu dla rynku: telefonów, samochodów elektrycznych i półprzewodników. Przykładowo, Chiny dostarczają 100% ciężkich metali ziem rzadkich, Turcja 98% boru, a RPA 71% platyny. Trwające transformacje, zwłaszcza w zakresie przejścia na pojazdy elektryczne, energię słoneczną i energię odnawialną, podkreśliły zależność Europy od jednego źródła, w szczególności Chin.

W przyszłości Unia Europejska będzie musiała stawić czoła jeszcze ostrzejszej konkurencji ze strony Chin, co wymaga opracowania nowych strategii i podejść. Można powiedzieć, że pomimo obaw o rosnący wpływ Chin na europejski przemysł, udział chińskiego kapitału w zaawansowanych gałęziach przemysłu tylko rośnie. Ponadto ekspansja Chin w słabo rozwiniętych regionach świata - Afryce i Ameryce Łacińskiej - stanowi osobne wyzwanie dla Europy, które zagraża również interesom gospodarczym Stanów Zjednoczonych i Europy.